ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Ο Viollet-le-Duc είναι πραγματικά ένας από τους ελάχιστους φιλέλληνες, έστω κι αν δεν τα κατάφερε νά' ρθει ποτέ του στη χώρα μας: μόνο μέχρι τη Σικελία πήγε, κι όσα γράφει για την ελληνική Αρχιτεκτονική βασίζονται σε μελέτες που έκανε επί τόπου στη Μεγάλη Ελλάδα. Τα όσα είπε κι έγραψε για την ελληνική αρχιτεκτονική, τον Παρθενώνα, το Ερεχθείο, τις ελληνικές πόλεις και τα ελληνικά μνημεία γενικά, είναι όχι μόνο από τα κολακευτικότερα λόγια που έχουν γραφτεί για τους αρχαίους συμπατριώτες μας, το πνεύμα και τις τέχνες τους, αλλά είναι ίσως από τα κολακευτικότερα λόγια που έχουν γραφτεί και που βασίζονται σε λογική αιτιολόγηση και κριτική σκέψη, όχι ποιητικό ρομαντισμό των περιηγητών και αρχαιολατρών φιλελλήνων. Δεν πρόκειται για πολιτικές ή διπλωματικές ωραιότητες, αλλά για πολιτισμένο λόγο, τεχνικά και λογικά τεκμηριωμένο.

Ο Αναστάσιος Ορλάνδος τον αποκαλεί "Λεπταίσθητο". Μετά αναφέρεται στον Viollet-le-Duc επανειλημμένως, ιδίως σε ό,τι αφορά στις αναλογίες και στο περί πολυχρωμίας του Παρθενώνα. Ελλείψει αποδείξεων για τους κανόνες αναλογιών που ακολούθησαν οι αρχιτέκτονες του ναού της Αθηνάς, θα δεχτεί την διατύπωση του Γάλλου, προσυπογράφοντας την ύπαρξη του άγνωστου κλειδιού του μέτρου και των μαθηματικών κανόνων που έδωσαν τελικά τις αναλογίες του. Στα περί πολυχρωμίας μάλιστα θα δανειστεί και σχέδιο με λευκούς και μαύρους δωρικούς κίονες από τα βιβλία του Viollet-le-Duc, ενώ ο ίδιος θα μας πει πόσο "νεκρόν και ανυπόφορον διά τους αρχαίους Έλληνες ήτο να προβάλλη ολόλευκον εν αρχιτεκτόνημα μέσω της ασυλλήπτου εις χρώματα οργανικής φύσεως": μια φράση που ακούγεται πανομοιότυπη με αντίστοιχες του Viollet-le-Duc, από τη δεύτερη και έβδομη διάλεξή του. Ο Ορλάνδος αποτελεί μια από τις ελάχιστες εξαιρέσεις σε ό,τι αφορά στις "ουσιαστικές" αναφορές στο Μεγάλο και "πολυδιάστατο" αρχιτέκτονα/θεωρητικό. Οι περισσότεροι μελετητές, Έλληνες και ξένοι, τον θέλουν μεσαιωνιστή, αναστηλωτή, πρόδρομο της σύγχρονης αρχιτεκτονικής, μοναδικό δάσκαλο της αρχιτεκτονικής -αν και ταλαιπωρήθηκε μέχρι να φτάσει στο σημείο να του αναθέσουν να διδάξει επίσημα αρχιτεκτονική- και αρχιτέκτονα της αναστήλωσης της Παναγίας των Παρισιών με αμφιλεγόμενες κριτικές, που αγγίζουν τα άκρα, από την απόλυτη εκτίμηση και κατανόηση, στην ειρωνεία, την απόρριψη και το μίσος.

(Από την εισαγωγή της έκδοσης)