Δισυπόστατος είναι ο άνθρωπος. Σώμα και ψυχή. Ύλη και πνεύμα. Δισυπόστατος είναι και ο βιβλιόφιλος. Ρέκτης και συλλέκτης του βιβλίου αφ' ενός. Κοινωνός και μύστης της σοφίας των νεκρών αφ' ετέρου. Σε αυτόν απόκειται ποιά από τις δύο συνιστώσες της βιβλιόφιλης φύσης του θα καλλιεργήσει περισσότερο.
Ο Γουσταύος Φλωμπέρ στο έργο του «Βιβλιομανία» παρουσιάζει τον τύπο του βιβλιομανούς, ως έναν άνθρωπο ο οποίος όταν γύριζε σπίτι του από την δημοπρασία σπάνιων και περίεργων βιβλίων, «αγκομαχώντας, βαλαντωμένος, ξέπνοος, έπαιρνε το πολύτιμο βιβλίο του, το γλυκοκοιτούσε, το καμάρωνε και το αγαπούσε όπως ένας φιλάργυρος το θησαυρό του, ένας πατέρας τη θυγατέρα του, ένας βασιλιάς το στέμμα του. Δεν είχε παρά μία σκέψη, έναν έρωτα, ένα πάθος: τα βιβλία· αυτός ο έρωτας κι αυτό το πάθος του έκαιγαν τα σωθικά, του έφθειραν τις μέρες, του έτρωγαν τη ζωή του. Πήγαινε έπειτα στα χειρόγραφά του, τα πολυαγαπημένα του παιδιά· ξεχώριζε ένα, το πιο παλιό, κοίταζε με αγάπη και αγαλλίαση την περγαμηνή του, εξέταζε τα χρυσώματα, τα γράμματα, το μελάνι, τα τσαλακώματα και τη διάταξη των σχεδίων, οσμιζόταν την άγια και σεπτή σκόνη του· ύστερα τα ρουθούνια του φούσκωναν από χαρά και περηφάνεια, κι ένα χαμόγελο χάραζε στα χείλη του. Αγαπούσε τη γνώση όπως ένας τυφλός αγαπάει τη μέρα. Όμως αυτό που αγαπούσε δεν ήταν ακριβώς η γνώση, ήταν η μορφή και η έκφρασή της· αγαπούσε ένα βιβλίο επειδή αυτό ήταν ένα βιβλίο, αγαπούσε τη μυρωδιά του, το σχήμα του, τον τίτλο του. Ένιωθε περήφανος και δυνατός όταν βύθιζε το βλέμμα του στους απέραντους διαδρόμους, όπου το μάτι του χανόταν μες τα βιβλία!»
Η δεύτερη υπόσταση του βιβλιόφιλου απεναντίας, κατατείνει σε μια βαθύτερη διείσδυση στον δαίδαλο των πολύπλοκων σχέσεων που δημιουργούνται και αναπτύσσονται μέσω της ανάγνωσης, μεταξύ των νεκρών (προηγούμενων) και των αγέννητων (επόμενων). Τη σχέση αυτή αποδίδει εύστοχα και στοχαστικά ο Ντα Βίντσι αποφαινόμενος πως «ευτυχισμένοι είναι εκείνοι που δανείζουν τα αυτιά τους στα λόγια των νεκρών». Τα βιβλία ως συμπυκνωμένος χρόνος μέσα σε έναν χώρο, έχουν γραφεί για τους επόμενους, ώστε αν θέλουμε πράγματι να είμαστε οι επόμενοι, πρέπει να διαβάσουμε τους προηγούμενους· αλλιώς θα είμαστε μόνον οι τωρινοί χωρίς μέλλον. Είναι αυτά, που μας ωθούν σε ένα ακίνητο ταξίδι σε περασμένους αιώνες για να δούμε διαφορετικά τον δικό μας. Χτίζουν την ιστορία της ανθρωπότητας μέσω του χρόνου, στέκουν φάροι στην πνευματική μας ανέλιξη, αποτελούν ένα βοήθημα για να γίνουμε άνθρωποι. Τα βιβλία δεν είναι νεκρά φύλλα που ξέχασαν το δέντρο τους...
