Ο κλασικός Νεοέλληνας ζωγράφος, από το Σκλαβοχώρι, Γύζης Νικόλαος (1842 - 1901), σπούδασε στην Αθήνα και στο Μοναχό, όπου και έζησε για μακρό διάστημα και πέθανε. Υπέρξε ο κατ' εξοχήν δημιουργός της ελληνικής ηθογραφίας και στάθηκε ασφαλώς ο ένας από τους τρεις στυλοβάτες της νεοελληνικής ζωγραφικής (οι άλλοι δύο: Λύτρας και Ιακωβίδης). Προικισμένος με βαθιά ανησυχία και αστείρευτη έμπνευση και δύναμη προχωρούσε με ρεαλισμό, από αναζήτηση σε αναζήτηση, χωρίς να θυσιάζει τον ιδεαλισμό του και τη σχολαστική ακρίβεια. Ήταν ένας μάστορας που ήξερε όλα τα μυστικά της τέχνης του και που είχε την δυνατότητα να δένει αρμονικά μέσα στους πίνακές του τις γραμμές, το φως, τα επίπεδα, τις σκιές, τα πάντα. Βραβεύτηκε στο Βερολίνο, το Παρίσι, τη Νυρεμβέργη, το Μόναχο, τη Μαδρίτη κ.ά.
Έργα του: «Τ' αραβωνιάσματα», «Πρώτη εξομολόγηση», «ο παππούς με τα εγγόνια», «Το παραμύθι της γιαγιάς», «Το κρυφό σχολείο», «Η χαρτοπαίχτρα», «Το καρναβάλι των Αθηνών», «Ο μικρός σοφός», «Το Τάμα», «Γιάντες», «Το ναυτόπουλο», «Ο έρως και Κένταυρος», «Η χαρά», «Η Δόξα εις Ψαρά», «Ο Νυμφίος», «Η Τέχνη και τα πνεύματά της» και πλέιστα άλλα. Τελευταίο έργο του, που δεν πρόλαβε να αποτελειώσει, ήταν «Ο θρίαμβος της θρησκείας», με διάθεση επηρεασμένη από το Μιχαήλ Άγγελο.
