Ο Ιωάννης Κονδυλάκης γεννήθηκε στη Βιάννο της Κρήτης το 862. Σπούδασε στη Φιλοσοφική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Εργάστηκε σαν δάσκαλος στην Κρήτη και από το 1889 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα όπου εργάστηκε σαν δημοσιογράφος. Το 1885 εγκατέλειψε την Αθήνα, γιατί νοστάλγησε την Κρήτη. Γύρισε λοιπόν στο νησί του και διορίστηκε δάσκαλος στο χωριό Μώδι της Κυδωνίας, για ένα χρόνο. Έπειτα πήγε στα Χανιά και στο Ηράκλειο και άρχισε να δημοσιογραφεί, γράφοντας φλογερά πατριωτικά άρθρα στον τοπικό τύπο. Τα άρθρα αυ΄τα όμως προκάλεσαν οργή των Τούρκων, που τον κυνήγησαν. Έτσι ο Κονδυλάκης, το 1889, βρέθηκε πάλη στην Αθήνα, όπου και εγκαταστάθηκε πια οριστικά. Ο δημοσιογράφος και διηγηματογράφος, «ο πατέρας του χρονογραφήματος», όπως τον έλεγαν, έμεινε στην πατρίδα του την Κρήτη για κάμποσο καιρό δάσκαλος, αλλά αργότερα εγκαταστάθηκε στην Αθήνα και άρχισε να γράφη στις διάφορες εφημερίδες. Συνεργάστηκε με την «Εφημερίδα», το «Σκριπτ», το «Άστυ», και είκοσι σχεδόν χρόνια έγραφε στην εφημερίδα «Εμπρός» το χρνογράφημα με το ψευδώνυμο «Διαβάτης». Πολλά από τα χρονογραφήματα αυτά ήταν υποδειγματικά για το πνεύμα τους, τη λιτότητά τους και το χαριστωμένο ύφος τους.
Στη λογοτεχνία ο Κονδυλάκης εμφανίστηκε επίσημα το 1884, όταν κυκλοφόρησε η πρώτη συλλογή διηγημάτων του με το γενικό τίτλο «Διηγήματα». Αμέσως μετά κυκλοφόρησε το πρώτο του μυθιστόρημα «Οι Άθλιοι των Αθηνών». Ακολούθησαν τα έργα: «Ζαμπελίου και Κριτοβουλίδου, ιστορία των Κρητικών επαναστάσεων», «Η Γραμβούσα, επανάστασις εν Κρήτη», «Η ολοκαύτωσις του Αρκαδίου», «Όταν ήμουν δάσκαλος», «Πρώτη αγάπη» κ.ά. Ο «Πατούχας», θεωρείται ένα από τα καλύτερα ηθογραφικά έργα της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Το 1914 εκλέχτηκε πρώτος πρόεδρος της «Ενώσεως Συντακτών». Ο Κονδυλάκης στάθηκε ανάμεσα στους πρώτους δημιουργούς της μετά τον Ψυχάρη γενιάς. Χαριτωμένος αφηγητής, με κλασική λιτότητα στο γράψιμό του και γλώσσα που, παρά τις ιδιοτυπίες της, πλησιάζει τη δημοτική. Στο ενεργητικό του βρίσκονται ακόμα μεταφράσεις έργων του Λουκιανού. Ολόκληρο το έργο του Κονδυλάκη βρίσκεται συγκεντρωμένο στα «Άπαντα» του, σε 4 τόμους που κυκλοφόρησαν το 1961. Ο Κονδυλάκης πέθανε στο Ηράκλειο της Κρήτης το 1920.
