Ότι ο «Λουντέμης» γεννήθηκε στη Γιάλοβα, δεν είναι ούτε ακριβές, ούτε αληθές. Μόνο αν δεχθούμε ότι στις 14/1/1912 στο χωριό Αγία Κυριακή Ελενουπόλεως, ήρθε στη ζωή ο Δημήτριος Μπαλάσογλου του Γρηγορίου και της Δάφνης, μπορούμε να έχουμε μία στέρεη βάση για ένα σύντομο βιογραφικό ενός από τους πιο πολυδιαβασμένους Έλληνες συγγραφείς, γνωστού με το λογοτεχνικό ψευδώνυμο «Μενέλαος Λουντέμης». Κι αυτό διότι η σύγχρονη ελληνοτουρκική ονομασία «Γιάλοβα» (ομαλή ακτή) προερχόμενη από τη σύνθεση της ελληνικής λέξης «αιγιαλός» και της τουρκικής κατάληξης «-οβα», αποτελεί επικάλυψη της προγενέστερης βυζαντινής «Ελενούπολις» (προς την τιμήν της Αγίας Ελένης), η οποία με τη σειρά της αντικατέστησε την αρχαιοελληνική «Πυθία», γνωστή ήδη από την αργοναυτική εκστρατεία.
Μετά την μικρασιατική καταστροφή η πρώην εύπορη οικογένεια Μπαλάσογλου μετοίκησε αρχικά σε Αίγινα και Έδεσσα, για να εγκατασταθεί τελικά στον Εξαπλάτανο της Πέλλας. Ταυτόχρονα ο πατέρας του Λουντέμη άλλαξε το επίθετό του σε «Βαλασιάδης», ενώ ο μικρός Δημήτριος άρχισε από νωρίς να εργάζεται προκειμένου να συνδράμει οικονομικά τους γονείς και τις τέσσερις αδελφές του. Παράλληλα με την εξάσκηση της ψαλτικής τέχνης στην Επαρχία Αλμωπίας, εργάσθηκε ως δάσκαλος, λαντζέρης, λούστρος, αλλά και ως επιστάτης στα υπό κατασκευή έργα του ποταμού Λουδία. Μάλιστα, το όνομα του ποταμού της δεύτερης πατρίδας του, ήταν αυτό που το 1934 τον ενέπνευσε να υπογράψει για πρώτη φορά με το ψευδώνυμο «Μενέλαος Λουντέμης», κάτω από το διήγημα «Μια νύχτα με πολλά φώτα, κάτω από μια πόλη με πολλά αστέρια».
Έχοντας κάνει την εμφάνισή του στα ελληνικά γράμματα από το 1927 στην «Αγροτική Ιδέα» της Έδεσσας, θα έρθει στην Αθήνα στα 1937, όπου θα συνδεθεί στενά με τους ομοτέχνους του Κ. Βάρναλη, Α. Σικελιανό, Μ. Μαλακάση, αλλά και τον πανεπιστημιακό δάσκαλο Νικόλαο Βέη. Φτασμένος ήδη συγγραφέας το 1938, θα τιμηθεί με το Κρατικό Βραβείο Πεζογραφίας για τη συλλογή «Τα πλοία δεν άραξαν», και με τη Χρυσή Δάφνη Πανευρώπης το 1951 στο Παρίσι. Ευαίσθητος, διαχρονικός, πολυγραφότατος και πολυδιαβασμένος, άφησε πίσω του κληρονομιά περίπου σαράντα πέντε βιβλίων, με κύριο γνώρισμα του έργου του την κατάδειξη της κοινωνικής ανισότητας, ακολουθώντας το ρεύμα του σοσιαλιστικού ρεαλισμού, γεγονός που του προσέδωσε το προσωνύμιο «Μαξίμ Γκόρκι της Ελλάδας».
Θα φύγει από τη ζωή στις 22/1/1977 στην Αθήνα. Προς τιμήν του η Ελληνική Εταιρεία Λογοτεχνών θα θεσπίσει το ετήσιο βραβείο πεζογραφίας «Μενέλαος Λουντέμης» για το καλύτερο πεζογράφημα του προηγούμενου έτους.
