Ο Λευκαδίτης πολιτικός και ποιητής, Βαλαωρίτης Αριστοτέλης (1824 - 1879), είναι από τους μεγαλύτερους της Επτανησιακής Σχολής, με βαθιά επίδραση του ποιητικού του έργου στην νεοελληνική λογοτεχνία. Σπούδασε στην Ιόνιο Ακαδημία, με δάσκαλο τον Κ. Ασώπιο, κι ύστερα παρακολούθησε νομικά στην Γενεύη και την Πίζα. Το επαναστατικό κλίμα της Ιταλίας, υπό τους Ματσίνι και Γαριβάλδη, ώθησε και αυτός στην παρανομία κι ύστερα ξύπνησε μέσα του τον ενθουσιασμό για την ουγγρική επανάσταση του 1848. Με την κατάπνιξη της, κατέφυγε στο σπίτι του Γ. Σίνα, και λίγο αργότερα περιόδευεσε, πεζοπόρος, ορισμένες περιοχές της Δ. Ευρώπης, για να καταλήξει στο Παρίσι. Το 1851 ο Βαλαωρίτης εγκαταστάθηκε στην Λευκάδα και, με την δημοκρατική και εκρηκτική του φύση, αναμείχθηκε σε διάφορα επαναστατικά κινήματα, που σημειώθηκαν με την ευκαιρία του Κριμαϊκού πολέμου, στο εωτερικό και το εξωτερικό. Μετά τον θάνατο του πατέρα του, κατέλαβε τη θέση του στην Ιόνιο Βουλή, μεταπηδώντας αμέσως στους Ριζοσπάστες. Ήταν υπερασπιστής της Ένωσης, εκφώνησε λόγο γι' αυτήν στην Ιόνια Βουλή και συνέταξε ενωτική αναφορά προς την Βασίλισσα της Αγγλίας. Το 1860, ως μέλος ειδικής επιτροπής της Ιονίου Βουλής, ήρθε στην Αθήνα, προς επίδοση στη Βουλή των Ελλήνων του ενωτικού ψηφίσματος της ιδιαίτερης πατρίδας του. Με την έκρηξη της Κρητικής επανάστασης βρέθηκε πρόεδρος της επιτροπής για την ενίσχυση του Κρητικού αγώνα, για να εμφανιστεί αργότερα στην Βουλή και να εκφωνήσει θαρραλέο λόγο που αποστώμοσε τους πάντες. Τέλος, απογοητευμένος από τον εκφυλισμό και την εγκατάλειψη του ενωτικού αγώνα, παραιτήθηκε του αξιώματός του και αποσύρθηκε στη Λευκάδα.
Την φλόγα της ψυχής του ο Λευκαδίτης, ένας ιδεολόγος ρομαντικός, μετέφερε και στην ποίηση του. Πρωτοεμφανίστηκε στα γράμματα με τα «Στιχουργήματα», μια καθαρευουσιανή επικολυρική σύνθεση, και συνέχισε το 1866, με το περίφημο ποίημα «Καλόγιαννος», το πουλί που γυρίζει στην Ελλάδα το φθινόπωρο και συντροφεύει στον αγρότη στις δουλειές του. Ήταν ο ίδιος που στα αποκαλυπτήρια προ του Πανεπιστημίου, του αγάλματος του Γρηγορίου Ε', απήγγειλε το ομώμυμο ποίημα, δίνοντας τεράστιες διαστάσεις στο στοιχείο της θυσίας του εθνομάρτυρα πατριάρχη, και προβάλλοντας, με τρόπο ρομαντικό, τη δική του πατριωτική σκέψη. Αργότερα έγραψε το ποίημα «Πρωτομαρτιά» ή «Χελιδόν», και στην συνέχεια, το αριστουργηματικό του ποίημα «Ο Φωτεινός», του οποίου όμως μόνο τρία αποσπάσματα πρόλαβε να συνθέσει. Τα υπόλοιπά ποιήματα του ήταν: τα «Μνημόσυνα» (1857) (που εμφανίζεται έντονα η επίδραση του κλέφτικου τραγουδιού). η «Κυρά Φρυσύνη» (ρομαντικό πάθος), ο «Αθανάσιος Διάκος» 91865 - 66), που όσο άνισο κι αν παρουσιάζεται, έχει μερικές εξαιρετικά δυναμικές σκηνές, και ο «Αστραπόγιαννος» (1866), ένα ποίημα που γνώρισε στα χρόνια του μεγάλη επιτυχία.
Ο Παλαμάς, που πρώτος μας τον παρουσίασε και τον αξιολόγησε, έγραψε πως οι ποιητές της γενιάς του μεγάλωσαν στην σκιά του. Κι η αλήθεια είναι πως άνοιξε το μεγάλο δρόμο στον δημοτικισμό και στην εθνική μας λογοτεχνία.
