ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΕΩΣ ΠΑΤΡΩΝ ΑΠΟ ΑΡΧΑΙΟΤΑΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ ΜΕΧΡΙ 1821

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ ΤΕΩΣ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ

Όσοι γεννηθήκαμε στην Πάτρα, την αγαπούμε οπωσδήποτε. Δεν αρκεί, όμως, τούτο. Πρέπει να την αγαπούμε για πολλούς λόγους, άλλους ρητούς και άλλους άδηλους. Θα περιορισθώ να συνοψίσω τους λόγους που μπορεί να συλληφθούν και να διατυπωθούν ρητά.

Η Πάτρα έχει έναν ορίζοντα που είναι κλειστός και ανοιχτός. Ανοιχτός είναι, ειδικότερα, προς τη δύση. Κι' αυτό είναι ψυχικά σημαντικό. Όταν φεύγει η ημέρα, δεν κλείνει το φως της, τον ήλιο της, μια πόρτα ορθωμένη εμπρός μας, ως σκοτεινό εδαφικό τείχος. Η ημέρα φεύγει προς το άπειρο, το θαλασσινό άπειρο. και πάει κ' η ψυχή μαζί της και ταξιδεύει. Αλλά μόνο προς τη δύση έχει η Πάτρα τον ορίζοντα ανοιχτό. Προς όλες τις άλλες κατευθύνσεις η ματιά μας σταματάει σε κάτι το «πεπερασμένο», ασκείται από τα μικρά μας χρόνια στο «συγκεκριμένο», στη μορφή, σε κάτι το πλαστικά δεμένο. Η ανατολή του ηλίου σημειώνεται πάντοτε με το πρόσταγμα της αδρά χαραγμένης φυσιογνωμίας του τοπίου. Με την ανατολή πρέπει να σηκωθούμε και να δημιουργήσουμε. Με τη δύση μπορεί η ψυχή να ονειρευθεί...

Ο Πατρινός -Μωραΐτης- έχει μπροστά του τη Ρούμελη. Έχει μπροστά του τα βουνά της που από τα μικρά μας χρόνια κάτι μας λέει ότι φθάνουν μακρυά, ότι διασχίζουν κυριαρχικά το νόημα της Ελληνικής Γης και ότι πάνε στα βόρεια σύνορά μας, πέρ' από τα σύνορα, πέρ' απ' τις γραμμές που εχάραξε η αδικία των ισχυρών της γης. Το αίσθημα αυτό είναι σημαντικό: κάνει τον Πατρινό να γίνεται με τρόπο αισθητικά και ηθικά ολοκληρωμένο «συνειδητός Έλλην». [...]

Ας πάρουν τώρα οι Πατρινοί, προ πάντων οι νέοι, το βιβλίο αυτό στα χέρια τους. Ας μη δυστροπήσουν, όσοι είναι πολύ νέοι κ' έχουν συνηθίσει τη δημοτική, για τη γλώσσα που εχρησιμοποίησε ο Θωμόπουλος.  Κ' εκείνος, άλλως τε, θα δυστροπούσε και θα θύμωνε αν διάβαζε τον πρόλογό μου στη δημοτική. Ας κουρασθούν λιγάκι οι νέοι για να διαβάσουν την ιστορία των Πατρών. Δεν είναι ανάγκη να' ναι όλα στη γλώσσα και στο ύφος ή στο λογοτεχνικό ρυθμό των πρόχειρων διηγημάτων. Η ιστορία των Πατρών αξίζει έναν κόπο περισσότερο από τον κόπο που κάνουμε όταν καταφεύγουμε σ' ένα ανάγνωσμα της ώρας. Οι αιώνες κουράστηκαν πολύ ως που να έρθει η ώρα η δική μας, η ώρα που μας δίνει την ευκαιρία να τους ανασκοπήσουμε. Κι όταν αποφασίσουμε και κάνουμε τον κόπο, η αγάπη για την ιδιαίτερη πατρίδα μας θα πάρει μια νέα μορφή, μια μορφή πιο υπεύθυνη, πιο σοβαρή, ηθικά πιο σημαντική. Κι' ο Θεός θα χαρεί για την αγάπη αυτή.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΣ

(Απόσπασμα από τον ιστορικό πρόλογο του τέως Πρωθυπουργού της Ελλάδος, Παναγιώτη Κανελλόπουλου, επ' ευκαιρία της Β' έκδοσης του εξαντλημένου έργου του Θωμόπουλου, την επιμέλεια της οποίας είχε ο έτερος ιστορικός των Πατρών, Κώστας Ν. Τριανταφύλλου)