SALVATORES DEI ΑΣΚΗΤΙΚΗ, Α' ΕΚΔΟΣΗ (1927)

[Η «Ασκητική» γράφτηκε στη Γερμανία στα 1923 για να διατυπώση την ψυχική αγωνία και τις ελπίδες ενός κομμουνιστικού κύκλου από Γερμανούς, Πολωνούς, Ρούσους, που δε μπορούσαν ν' αναπνεύσουν άνετα μέσα στη στενή, καθυστερημένη, υλιστική αντίληψη της Κομουνιστικής Ιδέας.

Η «Ασκητική» τούτη ας θεωρηθή η πρώτη λυρική απόπειρα, η πρώτη κραυγή του μετακομμουνιστικού «ΠΙΣΤΕΥΩ».]

Ν.Κ.

(Από το μικρό εισαγωγικό σημείωμα του Νίκου Καζαντζάκη στην πρώτη έκδοση στα 1927 της Ασκητικής του).

Ερχόμαστε από μια σκοτεινή άβυσο· καταλήγουμε σε μια σκοτεινή άβυσο. Το μεταξύ φωτεινό διάστημα το λέμε Ζωή. Ευτύς ως γεννηθούμε, αρχίζει κι η επιστροφή, ταυτόχρονα το ξεκίνημα κι ο γυρισμός. Κάθε στιγμή πεθαίνομε. Γι' αυτό πολλοί κηρύξανε: Σκοπός της ζωής είναι ο ιάνατος. Μα κι ευτύς ως γεννηθούμε, αρχίζει κι η προσπάθεια να δημιουργήσομε , να συνθέσομε, να κάμομε την ύλη ζωή. Κάθε στιγμή γεννιούμαστε. Γι' αυτό πολύ κηρύξανε: Σκοπός της εφήμερης ζωής είναι η αθανασία. Στα πρόσκαιρα ζωντανά σώματα τα δυο τούτα ρέματα παλαίβουν: α) Η τάση προς τη σύνθεση, προς τη ζωή, προς την αθανασία. β)Η τάση προς την αποσύνθεση, προς την ύλη, προς τον θάνατο. Και τα δύο τούτα ρέματα πηγάζουν από τα έγκατα της αρχέγονης ουσίας. Στην αρχή η ζωή ξαφνιάζει· σαν παράνομη φαίνεται, σαν παραφύση, σαν αντίδραση με τις σκοτεινές πηγές. Μα βαθύτερα νιώθομε: η Ζωή είναι κι αυτή άναρχη, ακατάλυτη φόρα του Σύμπαντου. Αλλιώς, πούθε η δύναμη, που μας σφεντονίζει αιώνια από το αγέννητο στο γεννητό και μας γκαρδιώνει στον αγώνα; Και τα δύο ρέματα είναι άγια. Χρέος μας λοιπόν να συλλάβομε το όραμα, που χωράει κι εναρμονίζει τις δύο τεράστιες τούτες, άναρχες ορμές. Και με το όραμα τούτο να ρυθμίσομε το στοχασμό μας και την πράξη [...]

(Απόσπασμα από το βιβλίο)