ΠΑΡΘΕΝΩΝ ΣΥΓΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΝ, ΤΟΜΟΣ Α' (1871-1872), ΤΟΜΟΣ Β' (1872-1873) [ΣΕ ΕΝΑΝ ΕΝΙΑΙΟ ΤΟΜΟ]

Το εικονογραφημένο φιλολογικό περιοδικό «Παρθενών», που αριθμεί συνολικά 6 έτη κυκλοφορίας, κυκλοφόρησε στην Αθήνα ως «μηνιαίον περιοδικόν σύγγραμμα» κατά το χρονικό διάστημα 1871−1873 και ως εβδομαδιαίο «σύγγραμμα περιοδικόν, κατά Κυριακήν εκδιδόμενον» κατά το διάστημα 1878−1880, ενώ κατά το διάστημα Ιουλίου − Δεκεμβρίου 1873 κυκλοφόρησε με συχνότητα δύο φορές το μήνα. Στο συνολικό διάστημα της έκδοσης του μεσολάβησε ένα πενταετές διάστημα (1874 - 1877) διακοπής της κυκλοφορίας του. Ο Παρθενών συνεπώς κυκλοφόρησε στη δεκαετία 1870−1880, δεκαετία πολιτικών ανακατατάξεων και πολυποίκιλων αναζητήσεων, που χαρακτηρίζεται τόσο από το αίτημα για εξυγίανση του πολιτικού βίου και ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας όσο και από την προσμονή της ανανέωσης στο πεδίο των γραμμάτων και των τεχνών. Το περιοδικό εκδίδει με επιμελημένη εικονογράφηση σε δύο αρκετά διαφορετικές μεταξύ τους περιόδους το ίδιο πρόσωπο, ο Νικόλαος Ε. Μανιτάκης, κρητικής καταγωγής (από τις Κυδωνιές των Χανίων) που ήταν γιος του συνταγματάρχη μηχανικού και διευθυντή της υπηρεσίας δημοσίων έργων επί 23 συναπτά έτη, Εμμανουήλ Μανιτάκη (1809−1883) και ανεψιός του Παύλου Σ. Ομήρου, στον οποίο αφιέρωσε το πρώτο τεύχος του «Παρθενώνα».

Γύρω από το περιοδικό συσπειρώνεται κατά την πρώτη περίοδο της έκδοσής του μια ομάδα εκλεκτών πανεπιστημιακών ή λογίων της εποχής και νέων φερέλπιδων λογοτεχνών και επιστημόνων, πολλοί από τους οποίους στη συνέχεια συγκαταλέγονται στα μέλη του συλλόγου «Παρνασσός» ή γίνονται συνεργάτες στα έντυπα Παρνασσός και Νέα Εστία, που αρχίζουν να εκδίδονται στα τέλη της δεκαετίας 1870−1880. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν οι Δημήτριος Παπαρρηγόπουλος, Σπυρίδων Βασιλειάδης, Εμμανουήλ Ροΐδης, Ιούλιος Τυπάλδος, Τιμολέων Αμπελάς, Άγγελος Βλάχος, Ιωάννης Καμπούρογλου, Ιω. Παπαδιαμαντόπουλος, Αχιλλεύς και Γεώργιος Παράσχος, Νικόλαος Γ. Πολίτης, Νεοκλής Καζάζης, Αλέξ. Σούτσος, Λάμπρος Ενυάλης, Χαρ. Άννινος, Παν. Ι. Φέρμπος, Ευγένιος Γ. Ζαλοκώστας, Αρ. Βαμπάς, Ν. Δαμασκηνός, Κ. Γ. Ξένος, Παν. Βεργωτής, Κλεάνθης Παπάζογλους κ.ά.

Η παρουσία του Ν. Γ. Πολίτη κατά την πρώτη περίοδο έκδοσης του περιοδικού είναι σταθερή και συστηματική, καθώς δημοσιεύει μεταφράσεις λογοτεχνικών κειμένων ή ενδιαφέρουσες λαογραφικές και φιλολογικές μελέτες του, γράφει επίσης βιβλιοκρισίες ή κριτικές θεάτρου κι επιμελείται τη στήλη «Μύρια όσα (τα περιεργότερα των τεχνών, των επιστημών και της φιλολογίας ή τα νεώτατα των τεχνών, των επιστημών και της φιλολογίας)», η οποία απαντά στα τεύχη του δεύτερου τόμου. Θεμελιωτής της λαογραφικής επιστήμης στην Ελλάδα, ο Πολίτης συμβάλλει με τις μελέτες του στην εστίαση του ευρύτερου ενδιαφέροντος στα κληροδοτήματα του λαϊκού πολιτισμού και συστήνει την αξιοποίησή τους. Και, όπως είναι γνωστό, η συμβολή του αυτή άσκησε επιδράσεις και στην εγχώρια λογοτεχνική παραγωγή, καθώς συνδέεται με την καλλιέργεια της ηθογραφικής διήγησης, έπειτα από την προκήρυξη του ανοιχτού διαγωνισμού διηγήματος της Εστίας, το 1883.

Στον παρόντα τόμο περιλαμβάνονται 24 τεύχη, 1-12 (Μάρτιος 1871 - Φεβρουάριος 1872) και 13-24 (Απρίλιος 1872 - Μάρτιος 1873), η πρώτη τριετία ζωής του περιοδικού.